De Vlaamse Waterweg

Iedere persoon die een binnenvaartuig bestuurt dat bestemd is voor vervoer van goederen of personen (motorschepen, sleep- en duwboten, aken, duwstellen en gekoppelde samenstellen) moet in het bezit zijn van een document dat de bekwaamheid met betrekking tot het besturen van een schip bewijst :

het kwalificatiecertificaat schipper, geldig op alle waterwegen van de lidstaten van de Europese Unie, of voor diegenen die op de Rijn of een gedeelte daarvan met een schip wil varen.

Indien u op de Rijn of een gedeelte daarvan met een schip wil varen dient u naast het bekomen van het kwalificatie-certificaat schipper ook een Specifieke Vergunning Specifieke Risico’s aan te vragen. Via deze link vindt u meer informatie.

Indien u reeds een vaarbewijs B hebt en dit wenst uit te breiden naar een vaarbewijs A, dient u een Specifieke Vergunning Maritieme Aard te bekomen. Via deze link vindt u meer informatie.

Tussen 18 januari 2022 en 18 september 2022, de zogenaamde ‘tussenperiode', kon men in Vlaanderen een voorlopig Vaarbewijs of Rijnpatent bekomen.
Dit voorlopige vaarbewijs/rijnpatent kan vanaf 19/09/2022 tot aan de vervaldag omgeruild worden naar een EU kwalificatie schipper.
Hiervoor dient u de instructies op de bijgeleverde brief te volgen.

De nieuwe kwalificatie schipper bevat een unieke QR code en wordt afgeleverd in pdf formaat.

Uitzonderingen

Het kwalificatiecertificaat schipper is niet nodig voor het besturen van :

schepen met een lengte van minder dan 20 meter, bestemd voor het vervoer van goederen;
schepen waarvan het volume, berekend als het product van lengte, breedte en diepgang, minder dan 100 m3 bedraagt;
schepen bestemd voor het vervoer van passagiers, die behalve de bemanning niet meer dan twaalf personen vervoeren;
schepen die varen om sportieve of recreatieve redenen;
schepen die betrokken zijn bij het bedienen van ponten die niet vrij varen;
schepen van de diensten belast met controle en schepen van de brandweer;
militaire schepen.

Aan welke voorwaarden moet men voldoen om een kwalificatiecertificaat schipper te behalen?

minstens 18 jaar zijn en een goedgekeurd opleidingsprogramma van minstens 3 jaar voor het leidinggevend niveau afgerond hebben en een vaartijd van minstens 360 dagen opgebouwd hebben als onderdeel van het goedgekeurd opleidingsprogramma alsook houder zijn van een certificaat radio-operator;
of minstens 18 jaar zijn en houder zijn van een kwalificatiecertificaat van stuurman en een vaartijd van minstens 180 dagen opgebouwd hebben als stuurman en geslaagd zijn voor een een competentiebeoordeling (examen) door het Examencentrum Binnenvaart Vlaanderen (of een andere bevoegde autoriteit) ) waaruit blijkt dat je voldoet aan de competentienormen van het managementniveau alsook houder zijn van een certificaat radio-operator;
of minstens 18 jaar zijn en een vaartijd van minstens 540 dagen opgebouwd hebben of een vaartijd van minstens 180 dagen opgebouwd hebben en in aanvulling daarop een werkervaring van minstens 500 dagen aan boord van een zeeschip als dekbemanningslid voltooid hebben. Daarbovenop dien je geslaagd te zijn voor een competentiebeoordeling (examen) door het Examencentrum Binnenvaart Vlaanderen (of een andere bevoegde autoriteit) ) waaruit blijkt dat je voldoet aan de competentienormen van het managementniveau alsook houder zijn van een certificaat radio-operator.
of minstens 5 jaar werkervaring (voorafgaand aan de inschrijving voor het goedgekeurd opleidingsprogramma) of een werkervaring van minstens 500 dagen op een zeeschip als dekbemanningslid (voorafgaand aan de inschrijving voor het goedgekeurd opleidingsprogramma) of een beroepsopleiding van minstens 3 jaar voltooid hebben (voorafgaand aan de inschrijving voor het goedgekeurd opleidingsprogramma). Daarbovenop dien je een goedgekeurd opleidingsprogramma voor het leidinggevend niveau van minstens anderhalf jaar afgerond hebben en een vaartijd van minstens 180 dagen opgebouwd hebben als onderdeel van het goedgekeurd opleidingsprogramma en nog eens minstens 180 dagen vaartijd na het afronden van het goedgekeurd opleidingsprogramma alsook houder zijn van een certificaat radio-operator.

Hoe kan men een kwalificatiecertificaat schipper aanvragen?

Neem, alvorens u naar de erkende arts gaat, contact op met het binnenvaartloket te Schoten. 011/24.40.83
Zij kunnen uw vaartijd nakijken en u bevestigen of u aan deze voorwaarde voldoet om aan het examen deel te nemen.

U downloadt het aanvraagformulier (onderaan terug te vinden) en stuurt dit ingevuld en met de nodige bewijsstukken op naar het adres dat vermeld wordt op het aanvraagformulier of naar het emailadres binnenvaartcommissie@vlaamsewaterweg.be met als onderwerp: ‘aanvraag examen kwalificatie schipper’.

Om te kunnen deelnemen aan het examen, dient u onderstaande documenten voor te leggen :

het aanvraagformulier ‘kwalificatie schipper examen';
een kopie recto-verso van uw identiteitskaart;
een recente pasfoto;
kopie van alle ingevulde pagina’s van uw dienstboekje(s) of uw originele dienstboekje(s) voorleggen aan het loket, samen met uw aanvraag;
certificaat van Radiotelefonist (VHF);
de medische geschiktheid a.d.h.v. een medische verklaring door een erkende Vlaamse arts en niet ouder dan 3 maanden;
de retributie betalen.

Kwalificatie Schipper_examen.docx
Kwalificatie Schipper_ examen.pdf

Hoe kan mijn een Belgische/Vlaamse Vaarbewijs A of B en/of Rijnpatent verlengen en wanneer is dit nodig?

Indien u in het bezit bent van een Belgisch of Vlaamse Vaarbewijs en/of een Rijnpatent wordt dit omgezet naar een nieuw EU kwalificatiecertificaat schipper.

Voor de omzetting van uw Vaarbewijs A of B dient u binnen de 3 maand volgend op uw 65ste verjaardag, en daarna ieder jaar, uw omzetting aan te vragen.
Voor de omzetting van uw Rijnpatent dient u binnen de drie maanden volgend op uw 50ste, 55ste, 60ste, 65ste verjaardag, en vervolgens ieder jaar, uw omzetting aan te vragen.

Eens uw Vaarbewijs A of B of uw Rijnpatent is omgezet naar EU kwalificatie schipper gelden er andere geldigheidsdatums. zie uitleg "EU kwalificatie certificaat verlengen"

Voor Waalse patenten dient u zich tot de Waalse overheid te wenden.

Om uw verlenging te verkrijgen, dient u onderstaande documenten voor te leggen:

het ingevulde aanvraagformulier 'kwalificatie schipper verlenging';
een kopie recto-verso van uw identiteitskaart;
een recente pasfoto;
een kopie van Vaarbewijs/Rijnpatent;
de medische geschiktheid a.d.h.v. een medische verklaring door een erkende arts en niet ouder dan 3 maanden

U downloadt het aanvraagformulier en stuurt dit ingevuld en met de nodige bewijsstukken op per email of post naar het Binnenvaartloket. Het adres kan u terugvinden op het aanvraagformulier of het emailadres binnenvaartcommmissie@vlaamsewaterweg.be.

Hoe kan men een EU kwalificatie certificaat verlengen en wanneer is dit nodig?

De nieuwe EU kwalificatie schipper is telkens geldig voor 13 jaar. Dit tot maximum 60 jaar.
Voor de verlenging van uw EU kwalificatiecertificaat schipper kan u vanaf 6 maanden voor het vervallen van uw attest een verlenging aanvragen.

Vanaf uw 60ste is uw kwalificatiecertificaat 5 jaar geldig.
Vanaf de leeftijd van 70 jaar dient u om de twee jaar uw EU kwalificatiecertificaat te verlengen.

Om uw verlenging te verkrijgen, dient u onderstaande documenten voor te leggen:

het ingevulde aanvraagformulier 'kwalificatie schipper verlenging';
een kopie recto-verso van uw identiteitskaart;
een recente pasfoto;
een kopie van uw EU kwalificatie certificaat;
de medische geschiktheid a.d.h.v. een medische verklaring door een erkende arts en niet ouder dan 3 maanden

U downloadt het aanvraagformulier en stuurt dit ingevuld en met de nodige bewijsstukken op per email of per post naar het Binnenvaartloket.
Het adres kan u terugvinden op het aanvraagformulier of het emailadres binnenvaartcommmissie@vlaamsewaterweg.be.

Tegen wanneer moet ik mijn huidige Belgische/Vlaamse rijnpatent en/of vaarbewijs omruilen in een nieuw EU Kwalificatiecertificaat indien dit na 18/01/2032 vervalt.

U dient uiterlijk voor uiterlijk voor 17 januari 2032 uw Belgische/Vlaamse Rijnpatent en/of vaarbewijs om te ruilen voor een kwalificatiecertificaat schipper.

Ook wanneer u een examen wenst af te leggen waarvoor een EU kwalificatie nodig is dient u uw huidige Belgische/Vlaamse Rijnpatent en/of vaarbewijs om te ruilen. Dit kan eventueel samen met de aanvraag van het eigenlijke examen waarvoor u wenst in te schrijven. De nieuwe EU kwalificatie schipper is geldig voor 13 jaar.

Voor Waalse patenten dient u zich tot de Waalse overheid te wenden.

Voor deze omruiling dient u de volgende bewijzen voor te leggen:

het ingevulde aanvraagformulier 'kwalificatie schipper verlenging'
een kopie recto-verso van uw identiteitskaart
een recente pasfoto;
een kopij van uw huidige Rijnpatent en/of Vaarbewijs
de medische geschiktheid a.d.h.v. een medische verklaring door een erkende arts en niet ouder dan 3 maanden

Kwalificatie Schipper_verlenging.docx
Kwalificatie Schipper_verlenging .pdf

Wat omvat het examen?

Theorie:

Het theoretisch examen wordt afgenomen via een examentoepassing op computer in het examencentrum. Het theoretisch examen bestaat uit 7 deelexamens met een aantal multiple choice vragen die peilen naar de competenties die een schipper dient te hebben. Indien van toepassing wordt hieraan het deelexamen “Module Toezicht” toegevoegd.

Deelexamen 1: Navigatie

De schipper moet in staat zijn een reis te plannen en te navigeren op de binnenwateren, hetgeen ook inhoudt dat hij of zij in staat moet zijn de meest logische, economische en milieuvriendelijke vaarroute te kiezen om de laad- en losbestemmingen te bereiken, rekening houdend met de toepasselijke vaarreglementen en de overeengekomen regels die van toepassing zijn in de binnenvaart;
De schipper moet in staat zijn de kennis over de toepasselijke regels voor het bemannen van een vaartuig toe te passen, met inbegrip van de kennis over rusttijden en de samenstelling van de dekbemanning;
De schipper moet in staat zijn te varen en te manoeuvreren en daardoor het veilige gebruik van het vaartuig onder alle omstandigheden op de binnenwateren te waarborgen, ook in situaties met grote verkeersdrukte of waarin andere schepen gevaarlijke goederen vervoeren waarvoor een basiskennis van de Europese Overeenkomst voor het internationale vervoer van gevaarlijke goederen over de binnenwateren (ADN) vereist is;
De schipper moet in staat zijn te reageren op noodsituaties bij de navigatie op binnenwateren.

Deelexamen 2: Bedienden van het vaartuig

De schipper moet in staat zijn kennis van scheepsbouw en constructiemethoden in de binnenvaart toe te passen bij het bedienen van verschillende soorten vaartuigen en over een basiskennis beschikken inzake technische voorschriften voor binnenschepen als bedoeld in Richtlijn (EU) 2016/1629 van het Europees Parlement en de Raad;
De schipper moet in staat zijn controle en toezicht te houden op de verplichte uitrusting zoals genoemd in het geldende certificaat voor het vaartuig.
Deelexamen 3: Ladingbehandeling, stuwen en passagiersvervoer
De schipper moet in staat zijn te plannen en te waarborgen dat de lading veilig wordt geladen, gestouwd, vastgezet, gelost en behandeld tijdens de vaart;
De schipper moet in staat zijn de stabiliteit van het vaartuig te plannen en te waarborgen;
De schipper moet in staat zijn het veilige vervoer van passagiers en de zorg voor de passagiers tijdens de vaart te plannen en te waarborgen, met inbegrip van rechtstreekse bijstand aan gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit overeenkomstig de opleidingseisen en instructies van bijlage IV bij Verordening (EU) Nr. 1177/2010.

Deelexamen 4: Scheepswerktuigkunde, elektriciteit, elektronica en meet-en regeltechniek

De schipper moet in staat zijn de werkzaamheden op het gebied van scheepswerktuigkunde, elektriciteit, elektronica en meet- en regeltechniek;
De schipper moet in staat zijn toezicht te houden op de hoofdmotoren, hulpwerktuigen en -apparatuur;
De schipper moet in staat zijn instructies te geven met betrekking tot de pomp van het vaartuig en het pompregelsysteem en deze te plannen;
De schipper moet ervoor kunnen zorgen dat elektrotechnische apparatuur van het vaartuig op een veilige manier wordt gebruikt, bediend, onderhouden en gerepareerd;
De schipper moet in staat zijn toezicht te houden op het veilige onderhoud en de reparatie van technische apparatuur.

Deelexamen 5: Onderhoud en reparatie

De schipper moet in staat zijn het onderhoud en de reparatie van het vaartuig en zijn uitrusting te organiseren in overeenstemming met de veiligheidseisen.

Deelexamen 6: Communicatie

De schipper moet in staat zijn het personeelsbeheer te verzorgen, zich verantwoordelijk op te stellen en te zorgen voor de organisatie van het werk en de opleidingen aan boord van het vaartuig;
De schipper moet in staat zijn te allen tijde een goede communicatie te waarborgen, met inbegrip van het gebruik van gestandaardiseerde communicatiezinnen in situaties met communicatieproblemen;
De schipper moet in staat zijn een evenwichtig en sociaal werkklimaat aan boord te bevorderen.

Deelexamen 7: Gezondheid, veiligheid en milieubescherming

De schipper moet in staat zijn toezicht te houden op de toepasselijke wettelijke eisen en maatregelen te nemen om mensenlevens te beschermen;
De schipper moet in staat zijn de veiligheid en beveiliging van de opvarenden te handhaven, met inbegrip van rechtstreekse bijstand aan gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit overeenkomstig de opleidingseisen en instructies van bijlage IV bij Verordening (EU) Nr. 1177/2010;
De schipper moet in staat zijn noodplannen en plannen voor schadebeperking op te stellen en om te gaan met noodsituaties;
De schipper moet in staat zijn ervoor te zorgen dat aan de eisen inzake milieubescherming wordt voldaan.
Deelexamen: “Module Toezicht” (facultatief)
De schipper moet in staat zijn opdrachten te geven tot en controle uit te oefenen over alle taken die worden uitgevoerd door de in afdeling 1 van bijlage II bij Richtlijn (EU) 2017/2397 bedoelde andere dekbemanningsleden, hetgeen inhoudt dat hij over adequate capaciteiten moet beschikken om deze taken uit te voeren.

Praktijk:

Overeenkomstig de bepalingen van de “Standaarden voor het praktijkexamen ter verkrijging van het kwalificatiecertificaat van schipper” bestaat het praktijkexamen uit een eerste deel betreffende de “Planning van de reis” en een tweede deel betreffende de “Uitvoering van de reis”. Indien van toepassing worden de eisen aangevuld met de standaarden uit de extra “Module Toezicht”.

Het deel “Planning van de reis” is een schriftelijk examen met open vragen dat afgelegd wordt in het Examencentrum. De kandidaat krijgt een opdracht om een specifieke reis met een vaartuig voor te bereiden aan de hand van documenten en naslagwerken. Overeenkomstig de standaarden zullen in dit deel 10 examenonderdelen van categorie I en 10 examenonderdelen van categorie II getest worden.

Het deel “Uitvoering van de reis” wordt afgelegd op de simulator in het examencentrum. Alle examenonderdelen van dit deel zullen getest worden aan de hand van 4 vaarproeven.

(Faculatief:) Het praktijkexamen van de extra “Module Toezicht” wordt afgelegd op een vaartuig. Bepaalde examenonderdelen worden getest aan de hand van specifieke handelingen die de kandidaat moet uitvoeren (bvb. meren en ontmeren). Een aantal andere examenonderdelen in het praktijkdeel “Module Toezicht” zullen op het vaartuig bevraagd worden aan de hand van getoond beeldmateriaal waarover een aantal open vragen worden gesteld aan de kandidaat. Overeenkomstig de standaarden zullen in de “Module Toezicht” 20 examenonderdelen van categorie I en 8 examenonderdelen van categorie II getest worden.